เมื่อกล่าวถึง เหล็กน้ำพี้ หลายคนต้องนึกถึงเมืองอุตรดิตถ์ อันเป็นถิ่นกำเนิดที่รู้จักกันมาอย่างช้านาน โดยยังไม่ทราบอย่างแน่ชัดว่าใครเป็นผู้ค้นพบเป็นคนแรก แต่มีความเชื่อกันทั่วอย่างแพร่หลายทั่วไปว่า ทนสิทธิ์ คือมีดีมีความขลังความศักดิ์สิทธ์ มีอาถรรพณ์ ป้องกันคุณไสยเสนียดจัญไรต่างๆ มีพุทธคุณดีในตัวเองทุกด้าน ถ้ามีไว้ในบ้านมีอาถรรพณ์ป้องกันคุณไสยเสนียดจัญไรต่างๆ คนโบราณประจักษ์กันว่าเป็นเหล็กกล้าเนื้อดีที่นำมาตีเป็นดาบเป็นอาวุธที่วิเศษ ชั้นดีเลิศ

ดาบเหล็กน้ำพี้ถูกจัดให้เป็น 1 ใน 3 ของดาบดีที่สุดในโลก คือ

1.ดาบวงพระจันทร์ หรือ ดาบดามัสกัส ของอาหรับ

2.ดาบซามูไรของญี่ปุ่น และ...

3.ดาบเหล็กน้ำพี้ อันวิเศษลือชื่อของไทย ที่เอามาสร้างเป็นศาสตราวุธต่างๆ ต่อสู้อริราชศัตรูปกป้องเอกราชและกอบกู้เอกราชของชาติไทยมาได้จนถึงทุกวันนี้  ดังตัวอย่าง เช่น

1.พระแสงดาบคาบค่าย และ พระแสงของ้าว ของ "สมเด็จพระนเรศวรมหาราช" ที่พระองค์ทรงใช้ ยุทธหัตถี กับ "พระมหาอุปราชาแห่งหงสาวดี" ผู้ที่มารุกรานชาติไทย พระองค์ทรงมีชัยชนะ เหนือ พระมหาอุปราชาแห่งหงสาวดี คือพระองค์ทรงพระปรีชาสามารถฟันพระมหาอุปราชาแห่งหงสาวดี ขาดคอช้าง อันเป็นที่เลื่องลือทั่วโลก

2.พระแสงดาบอาญาสิทธิ์ ของ "สมเด็จพระนารายณ์มหาราช" หรือ เรียกกันอีก ชื่อว่า "มีดดาบล้างอาถรรพ์" ซึ่งตีด้วยเหล็กน้ำพี้ และต่อมาขุนหลวงสรศักดิ์ ได้ทำมาปราบศัตรู 

3.ดาบฟ้าฟื้นของขุนแผน ขุนศึกของพระพันวษา หรือ "พระรามาธิบดีที่ 2" ซึ่งตีขึ้นมาจากเหล็กน้ำพี้ หลังจากปราบศัตรูราบคาบแล้ว ได้ถวายแด่ "พระพันวษา" ซึ่งปัจจุบันนี้เก็บรักษาอยู่ที่ พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ

4.ดาบนันทกาวุธ ของ ท่านพ่อพระยาพิชัยดาบหัก ทหารเอกอันลือชื่อทั้งในด้านหมัดมวยแม่ไม้มวยไทย และชั้นเชิงในด้านเพลงดาบ ของ "สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช" ที่กอบกู้เอกราชชาติไทยและรวบรวมชาติไทยอยู่ถึงทุกวันนี้

*หมายเหตุ
ท่านพ่อพระยาพิชัยดาบหักมี ดาบนันทกาวุธ 2 เล่ม ต่อมาท่านได้น้อมเกล้าถวาย "สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช" 1 เล่ม อยู่กับท่าน 1 เล่ม ต่อมา โปสุพลา แม่ทัพพม่า ที่ยกทัพมาตี ไทย ถึงเมืองพิชัยชึ่งเป็นเมืองหน้าด่าน ท่านได้นำทหาร เข้าต่อสู้ กับโปสุพลา แม่ทัพพม่า กับทหารพม่า ท่านเสียหลักขณะโรมรันต่อสู้ กับ โปสุพลา แม่ทัพพม่าแล้วท่านใช้ดาบอีกข้างหนึ่งที่ไม่ใช่ดาบเหล็กน้ำพี้ ยันพื้นชึ่งเป็นช่องหินจนดาบหัก แต่ท่านก็ยังใช้ดาบทั้ง 2 ข้างไล่ฟาดฟันจน ทหารพม่าแตกพ่ายหนีกลับไปยังเมืองเชียงใหม่ จนได้รับยศและฉายาว่าพระยาพิชัยดาบหัก ชึ่งเป็นทหารเอกของ "สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช" ผู้กอบกู้เอกราชจากพม่าและรวบรวมชุมนุมต่างๆเป็นชาติไทยถึงทุกวันนี้

*เพิ่มเติมครับ
ช่วงที่ พระยาพิชัย เสียหลักนั้น มีทหารของพม่าคนหนึ่ง เห็นทีได้โอกาศ จึงวิ่งมาหมายจะฟัน แต่ว่า หมื่นหาญณรงค์ ทหารคนสนิท ได้เข้ามารับ และฟันทหารพม่าตายไป แต่ พลาดโดนลูกปืนของทหารพม่ายิง อกทะลุหลัง เมื่อพระยาพิชัย เห็น เพื่อนร่วมรบ กันมาสิ้นชีพ จึงบันดาลโทสะ ไล่ฟันทหารพม่าแตกกระเจิงไป

5.พระแสงศาสตราวุธ ของ "พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว" ซึ่ง หลวงจรุงราษฎร์เจริญ นายอำเภอตรอนในสมัยนั้น (2469-2471) ได้นำเหล็กน้ำพี้มอบให้พระยาวิเศษฤาไชย ข้าหลวงประจำจังหวัดอุตรดิตถ์ นำพระแสงดาบทูลเกล้าฯ ถวาย และอยู่จนตราบเท่าทุกวันนี้

แล้วคุณล่ะ ... จะไม่หา "วัตถุมงคล-เหล็กน้ำพี้" ติดตัวไว้บูชาบ้างหรือ???